Demir Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?

Kansızlığın en çok görülen türü demir eksikliği ile oluşan kansızlıktır. Alvuyarların oksijen taşımasını sağlamasında işlevi olan demir mineralini vücut üretemez. Bu yüzden dışardan gıdalar yoluyla alınır. Yumurta, soya fasulyesi, et, pekmez gibi besinler demir içerir.
Vücut demirinin yaklaşık olarak % 73’ü hemoglobinde yer alır. % 12-17’si ferritin ve hemosiderin adı verilen moleküllerde depolanmıştır. Geri kalan % 15 demir ise myoglobinde depolanmış olup kas hücreleri için oksijen deposu görevi görürler.
Beynin bazı bölgeleri demir eksikliğine karşı hassastır. Ayrıca demir minerali sinir hücreleri arasında ya da bir sinir hücresi ile başka bir tür hücre arasında iletişimi gerçekleştiren kimyasalların sentezine yardımcı olur.
Demir yetersizliği, demir rezervlerin boşalmasıyla başlar, demire bağlı enzimlerin ve demir içeren hemoglobinle miyoglobin gibi proteinlerin azalmasıyla devam eder.
Kırmızı kan hücreleri, 3-4 ay boyunca vücutta hareket ederler. Vücut parçaları, daha sonra eski kımızı kan hücrelerini dışarı atar. Demir, kırmızı kan hücrelerinin önemli bir parçasıdır. Demir olmadan, kan, oksijeni etkin bir biçimde taşıyamaz. Vücut genellikle gerekli demiri günlük diyetten temin eder, ya da eski kırmızı kan hücrelerindeki demiri yeniden kullanıma sokar. Kırmızı kan hücreleri, demir, kobalt, bakır, B vitaminleri ve amino asitler gibi bir çok besini gerektiren bir süreç ile kemik iliği tarafından sürekli bir biçimde üretilir. Dr. Elson Haas “Staying Healthy with Nutrition” adlı kitabında, sağlıklı bir kişinin her bir dakikada 115 milyon kırmızı kan hücresi ürettiğini, her hangi bir vakitte kan dolaşımında ortalama 20 trilyon kırmızı kan hücresi bulunduğunu söylemektedir. Kan dolaşımındaki her hangi bir kırmızı kan hücresi, parçalanmadan ve demiri tekrar kullanıma girmeden önce ortalama 120 gün işlevini sürdürür.
Demir Eksikliği Değerleri
Dünya Sağlık Örgütü’nün kriterlerine göre, hemoglobin seviyesinin kadınlarda 12g/dL, erkeklerde ise 13g/dL’nin altına düşmesi anemi olarak kabul edilir.

Günlük Demir İhtiyacı

The Linus Pauling Institute, ergen genç kızların günde 26 mg, adet öncesi kadınların 33 mg., erkeklerin ya da adet sonrasındaki vejetaryen kadınların günde 14 mg. demir almasını önermektedir.

Demir Eksikliği Nedenleri

Vücutta yeterince demir olmadığında, vücut daha az kırmızı kan hücresi, ya da daha küçük kırmızı kan hücresi üretir. Buna, demir eksikliği anemisi adı verilir. Kırmızı kan hücreleri dokulara oksijen taşırlar. Sağlıklı kırmızı kan hücreleri kemik iliği tarafından üretilir.
Beslenmede yeteri kadar demir içeren gıdalara yer verilmemesi, adet kanamaları, sık doğum, demirin bağırsakta yeteri kadar emilememesi, kanamaya neden olan hastalıklar, vejeteryan beslenme demir eksikliği nedenleri olarak sayılabilir. Bağırsaklardaki çengelli solucan ve malarya mikrobu demir eksikliğine yol açan etkenler arasındadır.
Bazı araştırmalar, vücuttaki iltihabın da kansızlık sebebi olabileceğini göstermektedir. Zira iltihaplanma, demir emilimini ve demirin kırmızı kan hücrelerinden geri dönüşümünü azaltan hepcidin adlı peptid hormonunu artırır.

Demir Eksikliği Nasıl Olur?

Demir eksikliği belli evrelerle oluşur. İlki ve hafif olan demir eksinliğine demir azalması adı verilir. Bu evrede, vücutta düzgün fonksiyon için yeterli demir olmasına karşın demir depoları azalmıştır. Demir eksikliğinin hafif evresinde, depolardaki tüm demir kullanılmış ve bu serum demir düzeylerinin düşmesine sebep olmuştur. Bu evrede küçük kırmızı kan hücreleri üretilmeye başlanır. Demir eksikliğinin son evresi, demir eksikliği anemisidir. Bu evrede, vücutta hiç demir kalmamıştır. Üretilen kırmızı kan hücreleri normalden küçüktür ve bir çoğunun rengi soluktur.

Demir Eksikliği Belirtileri

Ciltte görülen solukluk, halsizlik, çabuk yorulma, iştahsızlık, nefes darlığı, baş ağrısı, baş dönmesi, kolay üşüme, çarpıntı, hafıza ve dikkat azalması, tırnaklarda kolay kırılma, dil papillalarında düzleşme, ve dudak çatlamaları görülür. Demir yetersizliği saç dökülmesine de neden olabilir.